Wat is ‘meditatie’ eigenlijk? Stil zitten met je ogen dicht? Aan niets denken? In dit artikel deel ik een van de mooiste en meest rake definities met je. Een definitie die direct duidelijk maakt wat meditatie is, wat je doet als je mediteert, en waar het toe dient.
'Gom'
Voor deze definitie van meditatie reizen we naar Tibet. Het Tibetaanse woord voor meditatie, ‘gom’. Als je dat letterlijk vertaalt, betekent het: ‘getting familiar with’. Of in het Nederlands: ‘vertrouwd raken met’. Toen ik dit voor het eerst hoorde, resoneerde dit direct met me. Want dat is precies wat je doet met meditatie, vertrouwd raken met jezelf en alles wat er in je omgaat.
Vertrouwd raken met het hier & nu
Door te mediteren en mindfulness te beoefenen zijn we met onze aandacht in het hier en nu. We openen ons helemaal voor wat we op dit moment ervaren, zonder oordeel, en daardoor raken we ermee vertrouwd. We raken vertrouwd met onze adem, met de sensaties in ons lichaam, en wat er allemaal in ons omgaat qua emoties en gedachten.
In dit artikel beschrijf ik de verschillende ‘velden’ waarmee we vertrouwd raken door het beoefenen van meditatie en mindfulness.
Vertrouwd raken met het lichaam
Volgens Vipassana-leraar Goenka is het vertrouwd raken met alle sensaties in het lichaam de essentiële stap op het pad naar verlichting. Sensaties in het lichaam zijn de directe manier waarop we de wereld ervaren. Als we in contact komen met iets buiten ons via de zintuigen, of binnenin ons in de vorm van gedachten, ideeën en emoties, resulteert dat altijd in prettige, onprettige of neutrale sensaties. “Om wijsheid te ontwikkelen moeten we ons gewaar worden van wat we daadwerkelijk ervaren, en daarom moeten we ons bewust worden van lichaamssensaties”, zegt Goenka.
In zijn honderden vipassana-meditatiecentra wereldwijd worden cursussen gegeven waarbij deelnemers gedurende een bepaalde periode, meestal 10 dagen, continu oefenen met het waarnemen van sensaties. Zelf heb ik ook meerdere keren een vipassana-retraite gedaan. In mijn ervaring is het ontzettend waardevol om je voor een tijdje terug te trekken en zo bewust te worden van lichaamssensaties. Vooral ook om de connectie te ontdekken tussen sensaties, gedachten en gevoelens.
Leren luisteren naar ons lichaam is ook belangrijk om goed onze grenzen te leren kennen. Het lichaam geeft continu signalen over hoe het met ons gaat en wat we nodig hebben, die we alleen oppikken als we er vertrouwd mee zijn.
Vertrouwd raken met de adem
Zolang we leven ademen we, en andersom. Daar hoeven we niets voor te doen. De adem is om meerdere reden een populair object om de aandacht bij te houden tijdens meditatie.
Met meditatie zoeken we onze weg naar binnen. We laten de buitenwereld even voor wat ‘ie is en verbinden we met onszelf. De adem helpt ons daarbij. Want als we de aandacht bij de ademhaling houden, gaan we vanzelf ook met de aandacht naar binnen. Bovendien is de adem altijd in het hier en nu. Daarom is het een ideale tool om vertrouwd te raken met het huidige moment.
De adem is continu in beweging, en verandert continu. Door onze aandacht enige tijd bij de adem te houden, raken we vertrouwd met verandering, als symbool voor de veranderende aard van alle verschijnselen.
Verder is de adem ook nauw verbonden met ons lichaam en onze geest. Door de adem te leren kennen, kunnen we zien hoe het met ons gesteld is. De adem helpt ons dus om vertrouwd te raken met onze gemoedstoestand. We worden bewust van hoe het met ons gaat, ontwikkelen compassie voor onszelf en weten beter wat we nodig hebben.
Als we een adem-meditatie doen, raken we ook direct vertrouwd met de werking en neigingen van de geest. Hoe dringend we ook de intentie zetten om bij de adem te blijven, vroeg of laat dwalen we af. Dat is hoe de geest werkt. Zo kunnen we ons bewust worden van waar de aandacht precies heen dwaalt, en de reacties die erop volgen zoals oordelen, de neiging om op te geven en gevoelens van irritatie of frustratie.
Vertrouwd raken met de mind
Meditatie en het beoefenen van mindfulness helpt ons vertrouwd te raken met hoe onze geest, onze mind, werkt. We zien in hoe onze geest alles indeelt in prettig, onprettig of neutraal. We zien hoe we gedreven worden door verlangen, afkeer en verwarring. Dat we geneigd zijn om alles te doen om dat te krijgen waar we naar verlangen, om af te komen van waar we afkeer naar voelen, en hoe we vaak niet helder kunnen kijken naar dingen. Het heel helder inzien van deze neigingen, en ervan los kunnen komen, leidt volgens het Boeddhisme tot bevrijding van het lijden.
We zien dat alles waar we ons druk om maken, maar een illusie is, een construct in ons hoofd, en niet de realiteit. Heel vertrouwd raken met de werking van onze mind zorgt voor vrijheid en innerlijke rust.
Vertrouwd raken met emoties
Het ervaren van moeilijke emoties is voor veel mensen (waaronder ikzelf ;)) een reden om te beginnen met meditatie en mindfulness. Het begint met dat we er eigenlijk vanaf willen. Logisch, want wie wil nou wél graag onzekerheid, angst, woede of verdriet voelen?
Als we beginnen met mediteren of een mindfulnesscursus, merken we echter al snel dat de bevrijding van moeilijke emoties niet zit in wegduwen, onderdrukken, of oplossen met positief denken. De sleutel zit in ‘ermee vertrouwd’ raken, daar heb je ‘m weer 🙂
Tijn Touber zegt hierover: “Emoties zijn van zichzelf niet donker. Ze worden donker als ze er niet mogen zijn. Zodra je dit mechanisme doorziet, kun je emoties gaan toelaten zonder dat je ze hoeft te uiten. Ze komen uit het donker, in het bewustzijn (in het licht), waar ze kunnen worden verwerkt en geïntegreerd.”
Als we bepaalde emoties bestempelen als slecht, negatief, duister en onderdrukt worden, blijven ze onder het oppervlak aanwezig. Eckhart Tolle noemt dit het ‘pijnlichaam’.
Meditatie biedt een oefensetting om vertrouwd te raken met emoties. Door emoties te leren kennen, worden ze minder ‘eng’. Als emoties in het donker leven, weten we niet wat we kunnen verwachten. We durven ‘de beerput’ niet open te trekken. Als we het durven doorvoelen, weten we dat we het aankunnen. Wijze woorden van schrijver Marinus Knoope: “Wanneer je omarmt wat zich aandient ontdek je dat het niet negatief is. Het is alleen negatief omdat je het niet wenst. Verdriet of woede doet geen pijn. Het is je verzet en je weerstand tegen emoties die pijn doen.”
Als emoties gedurende de dag opkomen, en je was er al vertrouwd mee geraakt in meditatie, kun je denken: ‘ah kijk, daar is boosheid’ of ‘hé, daar is verdriet weer’. Je ontwikkelt een houding van toelaten en compassie. Het is oké.
Tip: de Pixar-animatiefilm Inside Out geeft heel mooi weer hoe emoties ons besturen, ook geschikt voor kinderen 🙂
Vertrouwd raken met de wereld
Meditatie en mindfulness zorgt niet alleen voor bewustwording van wat er in onszelf omgaat. We kunnen ook steeds helderder kijken naar de wereld om ons heen.
We raken vertrouwd met hoe onze mind een bepaalde perceptie van de wereld geeft. Hoe we overal etiketjes, labeltjes op plakken, die de diepere waarheid versluieren. Als we die sluiers kunnen doorzien, kunnen we ook besluiten een ruimer perspectief aan te nemen. We maken onderscheid tussen wat er is, en wat we eraan toevoegen als mentale constructen. Met iets minder oordelen en verwachtingen kijken we naar de dingen om ons heen.
Vertrouwd raken met het goede
De Tibetaanse non Robina Courtin breidt de definitie van ‘gom’ nog wat verder uit. We raken door middel van meditatie niet alleen vertrouwd met ‘de realiteit, met wat er is’, maar ook met ‘wat deugdzaam en positief is’.
Volgens haar zijn we namelijk over het algemeen al behoorlijk vertrouwd met negativiteit. Door te mediteren ontwikkelen we een positieve instelling, raken we vertrouwd met wat goed is.
Door te mediteren leren we te observeren en te ervaren wat er allemaal in ons omgaat. We leren de wortels kennen van wat ervoor zorgt dat we ons niet goed voelen. Vervolgens kunnen we die elimineren en vervangen met gezondere, positievere gemoedstoestanden.
‘Vertrouwd raken met’ in het dagelijks leven
Zoals we in dit artikel zagen, zorgt meditatie ervoor dat we meer vertrouwd raken met wat er in ons omgaat, met de wereld om ons heen en met het goede. Dit zorgt ervoor dat we beter weten wat we nodig hebben, beter met emoties kunnen omgaan, beetje bij beetje bevrijd worden van beperkende overtuigingen en een ruimer, positiever perspectief ontwikkelen. Vertrouwen dat deze voordelen volgen door meditatie, helpt om onze meditatieroutine rotsvast te maken.
Naast dat we dit in meditatie ontwikkelen, kunnen we dit ook elk ander moment van de dag oefenen. Elk moment kun je even:
- De aandacht naar binnen richten
- Vertrouwd raken met je adem, de lichaamssensaties, je gevoelens en gedachten
- Met zachte ogen te kijken naar moeilijke gevoelens
- Je blik verruimen
- Kijken wat positieve actie betekent op dit moment
Ik hoop dat deze definitie van meditatie, ‘vertrouwd raken met’, jou helpt om een beeld te vormen van wat meditatie is, en waar het goed voor is. Bekijk ook ons artikel over wetenschappelijk bewezen voordelen van mediteren.
Op reis naar binnen: een gids voor meditatie-retraites
Ontsnappen aan de dagelijkse drukte en jezelf onderdompelen in een oase van rust en stilte. Dat klinkt als muziek in de oren, toch? Welkom in de wereld van meditatie-retraites! Regelmatig
Hoelang duurt het voordat stress uit je lichaam is?
Stress is een normale reactie van ons lichaam op uitdagende situaties. Wanneer we ons bedreigd of overweldigd voelen, geeft ons lichaam verschillende hormonen en neurotransmitters vrij, zoals cortisol en adrenaline.
Meditatie is: vertrouwd raken met…
Wat is ‘meditatie’ eigenlijk? Stil zitten met je ogen dicht? Aan niets denken? In dit artikel deel ik een van de mooiste en meest rake definities met je. Een definitie
Studeren met stress? Wat je kan doen tegen studiestress
Ervaar jij als student veel stress? Dan ben je niet de enige. Stress onder studenten is hedendaags een (bizar) groot probleem dat niet alleen in Nederland, maar wereldwijd miljoenen jongeren
Mindful kwaliteit: niet-oordelen
Niet-oordelen is een heel belangrijk element van mindfulness. Het zit zelfs in de definitie die Jon Kabat-Zinn geeft over mindfulness: “Mindfulness is het bewustzijn dat ontstaat door aandacht te geven
Mindful eten: 9 stappen
Een broodje naar binnen schuiven terwijl je de kinderen naar school brengt, onderweg naar een afspraak snel even een banaan uit je tas grijpen en lunchen achter je bureau. Herken
Voordelen van Mindful Minuut
Mediteer moeiteloos elke dag met de dagelijkse meditaties van Mindful Minuut.
- Elke ochtend een meditatie via WhatsApp
- Bouw gemakkelijk een meditatieroutine op door de korte meditaties
- Altijd elke dag een nieuwe meditatie. Laat je inspireren door verschillende onderwerpen, zoals loslaten, intuïtie en de ademhaling.
Het resultaat van mediteren met Mindful Minuut
- Ervaar meer rust in jouw dagelijkse leven
- Meer emotionele balans
- Beter omgaan met bepaalde gevoelens
- Betere focus en concentratie
- Meer lucht tijdens stressvolle momenten
